Cập nhật hệ thống
Trên Linux, hệ thống sử dụng một cơ sở dữ liệu cục bộ để quản lý các gói phần mềm. Vì vậy, bạn cần đồng bộ hóa dữ liệu này để có thể cài đặt hoặc cập nhật phần mềm một cách thuận lợi. Cách cập nhật rất đơn giản:
Bạn có thể mở Software Updater từ menu (nhấn phím Windows và tìm kiếm “Software Updater”).
Hoặc dùng lệnh trong terminal:
sudo apt update && sudo apt upgrade
Tiếp theo, hãy đảm bảo rằng bạn đã bật các kho phần mềm bổ sung như universe và multiverse. Việc này giúp bạn truy cập được nhiều phần mềm hơn. Nếu bạn chưa quen, bạn có thể tìm hiểu thêm về các kho phần mềm của Ubuntu để hiểu rõ hơn khái niệm này.
Để kiểm tra và kích hoạt các kho phần mềm bổ sung:
- Tìm Software & Updates trong menu.
- Trong cửa sổ mở ra, hãy đảm bảo đánh dấu vào các ô liên quan đến các kho phần mềm như “universe” và “multiverse”.
Kích hoạt chế độ Night Light
Chế độ này giảm ánh sáng xanh, giúp mắt dễ chịu hơn khi sử dụng máy tính vào ban đêm. Bạn có thể bật nó trong Settings > Displays > Night Light.
Cài đặt codec đa phương tiện
Nếu bạn muốn phát các tệp đa phương tiện như MP3, MPEG4, AVI, bạn sẽ cần cài đặt các codec hỗ trợ. Bạn hoàn toàn có thể cài đặt chúng một cách dễ dàng bằng cách sử dụng gói Ubuntu Restricted Extras. Gói này sẽ bổ sung các codec đa phương tiện, trình phát Adobe Flash và phông chữ Microsoft True Type vào hệ thống của bạn. Để cài đặt, mở Termina rồi chạy lệnh:
sudo apt install ubuntu-restricted-extras
Lưu ý: Trong quá trình cài đặt, nếu gặp màn hình hiển thị các điều khoản sử dụng (EULA), hãy sử dụng phím Tab để di chuyển giữa các tùy chọn, sau đó nhấn Enter để xác nhận.
Cài đặt các trình quản lý ứng dụng bổ sung
Software Center là phương pháp dễ dàng và chính thức để cài đặt phần mềm trên Ubuntu. Bạn chỉ cần mở Software Center, tìm kiếm ứng dụng mong muốn và nhấn nút Install để cài đặt.
Một số nhà cung cấp phần mềm cung cấp tệp .deb để dễ dàng cài đặt ứng dụng. Ví dụ, để cài đặt Google Chrome trên Ubuntu, bạn chỉ cần:
- Truy cập trang web của Google Chrome và tải file .deb.
- Nhấp đôi chuột vào file .deb để bắt đầu cài đặt (tương tự như cài file .exe trên Windows).
Lưu ý: Trên Ubuntu 20.04, tệp .deb có thể không mở được trong Software Center khi nhấp đúp.
Trải nghiệm game trên Linux với Steam Proton và GameMode
Linux hiện hỗ trợ chơi game tốt hơn trước rất nhiều. Bạn có thể cài đặt Steam trên Ubuntu để chơi nhiều tựa game hấp dẫn. Steam Proton cho phép chơi các game chỉ dành cho Windows ngay trên Linux.
Ubuntu 20.04 còn tích hợp sẵn GameMode từ Feral Interactive, tự động tối ưu hiệu suất hệ thống, ưu tiên game hơn các tiến trình nền.
Nhờ đó, các game hỗ trợ GameMode (như Rise of the Tomb Raider) sẽ chạy mượt mà hơn trên Ubuntu.
Quản lý cập nhật tự động
Tác vụ này thường dành cho chuyên gia hoặc người cần sử dụng nâng cao. Ubuntu hiện tự động tải và cài đặt các bản cập nhật bảo mật quan trọng. Đây là tính năng bảo mật, và người dùng thông thường nên giữ nguyên mặc định này.
Tuy nhiên, nếu bạn thích tự quản lý mọi thứ và thường gặp lỗi “Unable to lock the administration directory”, bạn có thể thay đổi cách hoạt động của cập nhật tự động. Hãy chọn tùy chọn Hiển thị ngay để nhận thông báo về cập nhật bảo mật ngay khi có, thay vì để hệ thống tự cài đặt.
Kiểm soát chế độ tạm dừng và khóa màn hình trên laptop
Khi sử dụng Ubuntu 20.04 trên laptop, bạn nên chú ý một số cài đặt về năng lượng và khóa màn hình:
- Ở chế độ pin, hệ thống sẽ tự động tạm dừng sau 20 phút không hoạt động để tiết kiệm pin. Nếu bạn không thích tính năng này, bạn có thể tắt nó.
- Tương tự, màn hình sẽ tự động khóa sau vài phút không sử dụng. Nếu điều này gây bất tiện, bạn cũng có thể vô hiệu hóa nó.
Tùy chỉnh biểu tượng trên desktop và thanh công cụ
Nếu bạn muốn màn hình trông gọn gàng hơn, bạn có thể tắt các biểu tượng trên desktop. Ngoài ra, bạn cũng có thể ẩn thanh công cụ bên trái và các biểu tượng ứng dụng trên thanh trên cùng.
Tất cả các tùy chỉnh này có thể thực hiện thông qua GNOME Extensions, vốn đã được cài đặt sẵn trên Ubuntu.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thay đổi vị trí thanh công cụ sang cạnh dưới hoặc bên phải bằng cách vào Cài đặt (Settings) → Giao diện (Appearance).
Dùng hoặc tắt biểu tượng cảm xúc (emoji) trong tìm kiếm
Ubuntu cung cấp cách sử dụng biểu tượng cảm xúc (emoji) hoặc ký tự đặc biệt thông qua ứng dụng Characters, được cài đặt sẵn trên hệ thống. Ứng dụng này cho phép bạn tìm mã Unicode của các emoji và ký tự đặc biệt. Đặc biệt không chỉ emoji mà còn các ký tự tiếng Pháp, Đức, Nga, và Latin.
Khi bạn nhấn vào một ký tự trong ứng dụng, bạn có thể sao chép mã Unicode của nó. Sau đó, chỉ cần dán mã này vào nơi bạn cần, ký tự hoặc biểu tượng cảm xúc sẽ hiển thị!
Bạn cũng có thể tìm thấy các ký tự đặc biệt và biểu tượng cảm xúc này trong phần tìm kiếm trên màn hình. Chỉ cần tìm kiếm, chúng sẽ hiển thị trong kết quả. Sau đó, bạn có thể sao chép trực tiếp từ kết quả tìm kiếm và sử dụng ngay!
Nếu bạn không muốn các biểu tượng này xuất hiện trong kết quả tìm kiếm, hãy tắt quyền truy cập của chúng vào tính năng tìm kiếm.
Làm chủ tính năng tìm kiếm trên desktop
GNOME có tính năng tìm kiếm mạnh mẽ. Nhấn phím Super (phím Windows) và tìm kiếm từ khóa, nó sẽ hiển thị các ứng dụng. Hãy cài đặt hệ thống và ứng dụng trong trung tâm phần mềm phù hợp với từ khóa đó.
Tính năng tìm kiếm không chỉ giúp tìm ứng dụng, mà còn tìm được văn bản trong các tệp, cuộc họp và lời nhắc trong lịch. Bạn cũng có thể thực hiện các phép tính nhanh và sao chép kết quả.
Bạn có thể điều chỉnh các mục tìm kiếm và thứ tự tìm kiếm trong Cài đặt.
Điều chỉnh màn hình
Nếu màn hình của bạn có độ phân giải 2K/4K và cảm thấy các biểu tượng, chữ viết quá nhỏ, bạn có thể bật tính năng fractional scaling.
Tính năng này cho phép bạn điều chỉnh kích thước giữa 100% và 200%, giúp bạn chọn mức độ phù hợp với nhu cầu.
Khám phá GNOME
GNOME có các plugin nhỏ gọi là Extensions giúp cải thiện khả năng sử dụng hệ thống của bạn. Ví dụ, Extension thời tiết hiển thị thông tin thời tiết trên thanh công cụ. Bạn có thể tham khảo một số Extensions hữu ích khác, nhưng chỉ cài đặt những cái bạn thực sự cần.
Bật chế độ “Không làm phiền” để tập trung làm việc
Nếu bạn muốn tập trung, hãy tắt thông báo desktop. Chế độ “Không làm phiền” sẽ ẩn tất cả thông báo, nhưng chúng vẫn nằm trong khay tin nhắn để bạn có thể xem sau.
Dọn dẹp hệ thống
Sau một thời gian sử dụng, hệ thống sẽ có nhiều gói phần mềm không còn cần thiết. Bạn có thể xóa chúng bằng lệnh sau:
sudo apt autoremove
Đây là cách đơn giản và an toàn nhất để dọn dẹp và giải phóng dung lượng đĩa.
Tùy chỉnh desktop GNOME theo sở thích
LANIT khuyên bạn nên cài đặt công cụ GNOME Tweaks để truy cập vào các cài đặt bổ sung. Như hiển thị tỷ lệ phần trăm pin, sửa lỗi chuột phải trên touchpad, thay đổi giao diện, tốc độ con trỏ, hiển thị ngày và số tuần,…
Bạn có thể tham khảo thêm các bài viết về cách tùy chỉnh desktop GNOME. Bạn cũng có thể cài đặt giao diện mới, mặc dù cá nhân tôi thích giao diện mặc định trong phiên bản này. Đây là lần đầu tiên tôi giữ giao diện mặc định trên Ubuntu.
Câu hỏi thường gặp
Cài đặt Ubuntu có mất phí không?
Ubuntu là hệ điều hành mã nguồn mở và hoàn toàn miễn phí. Bạn có thể tải về và cài đặt mà không phải trả bất kỳ chi phí nào.
Ubuntu có dễ sử dụng cho người mới bắt đầu không?
Ubuntu được thiết kế với giao diện người dùng đơn giản và dễ sử dụng, đặc biệt là với phiên bản GNOME. Nếu bạn là người mới bắt đầu, Ubuntu là lựa chọn tốt vì nó có nhiều tài liệu hỗ trợ và cộng đồng người dùng lớn sẵn sàng giúp đỡ.
Ubuntu có hỗ trợ driver cho phần cứng không?
Ubuntu thường hỗ trợ rất nhiều phần cứng phổ biến và tự động cài đặt driver cần thiết trong quá trình cài đặt. Tuy nhiên, một số phần cứng như card đồ họa hoặc card wifi yêu cầu driver bổ sung. Bạn có thể cài đặt thông qua Software & Updates hoặc trang web của nhà sản xuất.
Lời kết
Trên đây là những gợi ý của LANIT về những việc cần làm sau khi cài Ubuntu. Còn bạn, bạn làm gì sau khi cài đặt Ubuntu? Hãy chia sẻ những điều yêu thích của bạn và LANIT có thể cập nhật bài viết này tốt nhất. Cảm ơn bạn đã theo dõi, tham khảo các bài viết khác cùng chủ đề dưới đây:
