Marketing research là gì?  Cách triển khai nghiên cứu thị trường

Marketing Research không chỉ là nền tảng cho mọi chiến lược tiếp thị, mà còn là công cụ giúp doanh nghiệp thấu hiểu hành vi, nhu cầu và xu hướng thị trường một cách chính xác. Trong kỷ nguyên dữ liệu, việc nghiên cứu thị trường bài bản sẽ giúp bạn ra quyết định nhanh hơn, đúng hơn và tối ưu nguồn lực hiệu quả hơn. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về Marketing Research – từ khái niệm, quy trình cho đến các phương pháp ứng dụng thực tiễn. Nếu bạn muốn xây dựng chiến lược Marketing dựa trên dữ liệu và hiểu khách hàng như một chuyên gia, đừng bỏ qua!

Market Research là gì?

Marketing Research là quá trình thu thập, phân tích và diễn giải dữ liệu liên quan đến khách hàng, đối thủ, ngành hàng và các yếu tố thị trường khác nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra quyết định tiếp thị chính xác và hiệu quả. Thông qua nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp có thể hiểu được nhu cầu, thói quen mua sắm, mức độ hài lòng của khách hàng, đồng thời đánh giá xu hướng tiêu dùng và tiềm năng cạnh tranh. Đây là bước quan trọng để xây dựng chiến lược marketing đúng đối tượng, giảm rủi ro và nâng cao hiệu suất kinh doanh.

Vai trò của nghiên cứu thị trường

Marketing Research hay nghiên cứu thị trường đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu rõ bức tranh toàn cảnh về thị trường trước khi đưa ra bất ký quyết định kinh doanh hay tiếp thị nào. Cụ thể, vai trò của nghiên cứu thị trường được thể hiện rõ thông qua các khía cạnh sau:

• Hiểu nhu cầu và hành vi khách hàng: Nghiên cứu thị trường giúp doanh nghiệp xác định rõ khách hàng mục tiêu là ai, họ cần gì, kỳ vọng ra sao và hành vi tiêu dùng như thế nào. Thông tin này là cơ sở để xây dựng sản phẩm, định giá và lựa chọn kênh phân phối phù hợp.
• Phân tích đối thủ cạnh tranh: Bằng việc nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp có thể đánh giá điểm mạnh – yếu của các đối thủ hiện tại và tiềm năng. Việc này giúp xác định lợi thế cạnh tranh riêng và đưa ra chiến lược đối đầu hiệu quả hơn.
• Dự báo xu hướng và cơ hội thị trường: Nắm bắt dữ liệu thị trường giúp doanh nghiệp phát hiện các xu hướng tiêu dùng mới, thay đổi trong hành vi khách hàng hoặc các yếu tố kinh tế – xã hội ảnh hưởng đến thị trường. Đây là tiền đề để mở rộng sản phẩm, đa dạng hóa dịch vụ hoặc định hướng chiến lược dài hạn.
• Giảm thiểu rủi ro trong quyết định kinh doanh: Những quyết định dựa trên dữ liệu sẽ giúp giảm thiểu sự chủ quan, cảm tính. Nhờ nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp có thể thử nghiệm ý tưởng, đánh giá độ khả thi và đưa ra lựa chọn đúng đắn hơn trong chiến lược tiếp thị, đầu tư hay mở rộng quy mô.
• Tối ưu hóa hiệu quả chiến dịch Marketing: Khi hiểu rõ thị trường và khách hàng, doanh nghiệp sẽ dễ dàng triển khai các chiến dịch Marketing đúng người, đúng thời điểm và đúng thông điệp. Điều này không chỉ tăng hiệu quả truyền thông mà còn tối ưu chi phí và cải thiện tỷ lệ chuyển đổi.

Phương pháp Marketing Research phổ biến

Thực tế đã cho thấy, nhiều thương hiệu thành công đều bắt đầu từ việc áp dụng hiệu quả các phương pháp nghiên cứu Marketing, từ khảo sát cho đến thử nghiệm và quan sát hành vi người dùng. Dưới đây là các phương pháp Marketing Research phổ biến mà bạn có thể áp dụng tùy theo mục tiêu, nguồn lực và giai đoạn triển khai chiến lược của doanh nghiệp mình.

Khảo sát (Survey)

Khảo sát là phương pháp định lượng phổ biến, sử dụng bảng hỏi để thu thập thông tin từ một mẫu khách hàng lớn. Việc khảo sát có thể được thực hiện thông qua điền form trực tuyến, hành vi và mức độ hài lòng của khách hàng. Phương pháp này giúp thu thập dữ liệu nhanh, chi phí hợp lý nhưng đòi hỏi bảng hỏi được thiết kế rõ ràng để tránh gây hiểu lầm.

Phỏng vấn khách hàng 

Phỏng vấn là phương pháp định tính trong đó nhà nghiên cứu trực tiếp trò chuyện với khách hàng hoặc đối tượng mục tiêu. Có hai hình thức phổ biến là phỏng vấn cá nhân (1:1) và thảo luận nhóm (focus group). Phương pháp này giúp khai thác sâu động cơ, cảm xúc và phản ứng của khách hàng, nhờ đó mang lại thông tin có chiều sâu. Tuy nhiên phỏng vấn yêu cầu nhiều thời gian và kỹ năng giao tiếp để đảm bảo dữ liệu chính xác.

Quan sát hành vi

Quan sát là phương pháp theo dõi hành vi khách hàng trong môi trường thực tế mà không có sự can thiệp trực tiếp từ nhà nghiên cứu. Doanh nghiệp thường quan sát cách khách hàng mua sắm, tương tác với sản phẩm hoặc sử dụng dịch vụ. Ưu điểm là dữ liệu thu thập được trung thực và khách quan tuy nhiên phương pháp này không lý giải được động cơ hay cảm xúc đằng sau hành vi.

Thực hiện Marketing Research bằng cách thử nghiệm 

Thử nghiệm là phương pháp kiểm tra tác động của một hoặc nhiều yếu tố trong môi trường có kiểm soát. Đây là phương pháp giúp xác định mối quan hệ nguyên nhân, kết quả rõ ràng nhưng cần chi phí cao và điều kiện thực hiện chặt chẽ để đảm bảo kết quả đáng tin cậy.

Phân tích dữ liệu thứ cấp (Secondary Data Analysis)

Phân tích dữ liệu thứ cấp là phương pháp sử dụng các dữ liệu đã có sẵn từ các nguồn như báo cáo ngành, dữ liệu chính phủ, nghiên cứu trước đó hoặc số liệu nội bộ. Phương pháp này tiết kiệm chi phí, triển khai nhanh và cung cấp góc nhìn tổng quát tuy nhiên có thể hạn chế về độ chính xác hoặc mức độ phù hợp với mục tiêu nghiên cứu hiện tại.

Các bước thực hiện nghiên cứu thị trường

Để nghiên cứu thị trường mang lại kết quả chính xác và ứng dụng hiệu quả vào chiến lược Marketing, doanh nghiệp cần tuân thủ quy trình gồm 6 bước cơ bản sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu nghiên cứu

Đây là bước quan trọng nhất, quyết định toàn bộ hướng đi của nghiên cứu. “Bức tranh” khách hàng cần được phác hoạ cụ thể, rõ ràng và có thể đo lường được. Doanh nghiệp cần xác định:

• Đang muốn hiểu điều gì?
• Đối tượng cần nghiên cứu là ai?
• Dữ liệu thu thập sẽ phục vụ cho quyết định nào?

Bước 2: Thiết kế kế hoạch nghiên cứu

Dựa trên mục tiêu đã xác định, doanh nghiệp lập kế hoạch chi tiết gồm:

• Chọn loại nghiên cứu: định tính hay định lượng.
• Xác định phương pháp: khảo sát, phỏng vấn, quan sát…
• Lập bảng câu hỏi, xác định mẫu khảo sát.
• Chọn công cụ và thời gian triển khai.

Bước này giúp đảm bảo nghiên cứu diễn ra đúng hướng và kiểm soát tốt chi phí.

Bước 3: Thu thập dữ liệu

Lựa chọn các nguồn dữ liệu phù hợp thông qua cách phân loại như sau

• Nguồn sơ cấp: khảo sát, phỏng vấn, thử nghiệm thực tế.
• Nguồn thứ cấp: báo cáo thị trường, dữ liệu từ cơ quan thống kê, nghiên cứu đã công bố.

Cần đảm bảo dữ liệu thu thập đủ lớn, đúng đối tượng và không bị sai lệch bởi yếu tố chủ quan.

Bước 4: Phân tích và xử lý dữ liệu

Đây là bước giúp biến dữ liệu thành thông tin có giá trị thực tiễn bằng các phần mềm thống kê hoặc công cụ phân tích để:

• Xử lý dữ liệu thô.
• Tìm ra các xu hướng, mối liên hệ hoặc hành vi nổi bật.
• Diễn giải dữ liệu theo hướng giải quyết vấn đề nghiên cứu.

Bước 5: Trình bày kết quả nghiên cứu

Tổng hợp và trực quan hóa kết quả thông qua báo cáo, bảng biểu, đồ thị hoặc slide trình bày. Báo cáo cần:

• Trả lời được các câu hỏi nghiên cứu đưa ra ở giai đoạn đầu tiên.
• Nêu bật các phát hiện chính.
• Đưa ra nhận định hoặc cảnh báo nếu có.

Bước 6: Đề xuất giải pháp và hành động

Dựa trên kết quả nghiên cứu, doanh nghiệp đưa ra các chiến lược Marketing hoặc điều chỉnh phù hợp, chẳng hạn như:

• Tái định vị thương hiệu.
• Điều chỉnh chiến lược giá.
• Phát triển sản phẩm theo nhu cầu khách hàng.

Case study về nghiên cứu thị trường của các brand

Nghiên cứu thị trường không chỉ là công cụ hỗ trợ ra quyết định mà còn là yếu tố chiến lược giúp các thương hiệu lớn định hình sản phẩm, định vị thương hiệu và chinh phục người tiêu dùng. Một vài case study nổi bật về Marketing research từ những thương hiệu nổi tiếng, sẽ cho bạn thấy cách họ ứng dụng hiệu quả và đạt thành công lớn.

Starbucks: Nghiên cứu hành vi tiêu dùng của khách hàng

Starbucks sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính như phỏng vấn sâu và focus group để thấu hiểu kỳ vọng của khách hàng không chỉ về sản phẩm mà còn về không gian, âm thanh và dịch vụ tại quán. Kết quả nghiên cứu cho thấy người tiêu dùng coi quán cà phê là nơi thư giãn, làm việc và gặp gỡ bạn bè, chứ không đơn thuần là nơi mua đồ uống.

Từ đó, Starbucks tái thiết kế không gian quán, tối ưu trải nghiệm tại cửa hàng, triển khai các tiện ích như wifi miễn phí, ứng dụng đặt hàng cá nhân hóa và playlist nhạc riêng. Đây là ví dụ điển hình về việc ứng dụng nghiên cứu thị trường để xây dựng trải nghiệm thương hiệu nhất quán và bền vững.

Nike: Khảo sát thị trường để mở rộng dòng sản phẩm Athleisure

Trước xu hướng thời trang thể thao đời thường (athleisure) ngày càng phổ biến, Nike đã tiến hành khảo sát quy mô lớn để phân tích hành vi và phong cách sống của người tiêu dùng tại nhiều quốc gia. Qua dữ liệu thu thập được, Nike xác định rằng người tiêu dùng không chỉ mua đồ thể thao để tập luyện mà còn để mặc đi làm, đi chơi và thể hiện cá tính.

Dựa trên kết quả nghiên cứu thị trường, Nike mở rộng các dòng sản phẩm phù hợp xu hướng athleisure, đồng thời triển khai chiến dịch truyền thông mạnh mẽ trên nền tảng số. Việc nghiên cứu kỹ lưỡng giúp thương hiệu đi trước thị trường và tăng trưởng mạnh mẽ trong phân khúc này, vượt qua nhiều đối thủ lớn.

Unilever: Tùy biến sản phẩm nhờ khai thác dữ liệu thị trường địa phương

Là tập đoàn đa quốc gia, Unilever hiểu rằng một sản phẩm thành công tại thị trường này chưa chắc phù hợp ở thị trường khác. Họ thường xuyên sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo ngành, khảo sát chính phủ và nghiên cứu thị trường địa phương để phát triển sản phẩm phù hợp từng vùng.

Tại Ấn Độ, Unilever phát hiện tóc phụ nữ có xu hướng dày, dễ rối và chịu ảnh hưởng từ khí hậu nóng. Từ đó, họ điều chỉnh công thức Sunsilk và bổ sung dòng sản phẩm chuyên biệt cho tóc dày và hư tổn. Nhờ ứng dụng nghiên cứu thị trường địa phương, Unilever không chỉ tăng doanh thu mà còn tạo sự gần gũi với người tiêu dùng bản địa.

Market Research và Marketing Research khác nhau thế nào?

Trong quá trình triển khai chiến lược tiếp thị, nhiều người dễ nhầm lẫn giữa Market Research và Marketing Research vì cách gọi gần giống nhau. Tuy nhiên, đây là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt về phạm vi nghiên cứu, mục tiêu và ứng dụng thực tiễn.

Marketing Research không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn là nền tảng chiến lược giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định đúng đắn trong mọi hoạt động tiếp thị. Từ việc hiểu khách hàng, phân tích đối thủ đến tối ưu chiến dịch truyền thông hay phát triển sản phẩm, nghiên cứu Marketing mang lại dữ liệu chính xác để định hướng và giảm thiểu rủi ro. Nếu bạn đang muốn xây dựng chiến lược Marketing hiệu quả và bền vững, đừng bỏ qua bước nghiên cứu thị trường chuyên sâu ngay từ đầu.